Wellicht heeft U nog nooit gehoord van de gebroeders Frantisek en Mojmira Stránsky uit Ceské Trebovécásti Pernik….
In 1943 knutselden de broers hun eerste karretje in elkaar; de met een Manet 9Occ motor aangedreven driewieler had fietswielen en een heel dunne overkapping van Durapal. Het was oorlog in Europa en velen experimenteerden zelf om eigen vervoer te maken. Er bleek heel veel belangstelling voor het product van de broers Stráns en het zoeken naar verbeteringen hield maar niet op. Allerlei motoren werden geprobeerd en een goede oplossing voor de overkapping, bleef een groot probleem. Een goedkope oplossing bleek achteraf echter gewoon linnen.
Na de oorlog werkten de mannen door aan het project en al na enkele jaren ontstond een vorm van serieproductie. Een winkeltje en werkplaats werd gehuurd. Er kwam een versie met een Cz l5Occ motor, een drietal karretjes met een 300 cc PAL motor werden gemaakt en een reeks van 6 stuks met een JAWA 250 cc motor. Op de as prijkte de eigen merknaam “Oskar”. De bestuurder en de persoon ernaast, hadden een dak boven het hoofd, kinderen of anderen achterin-, zaten onder de blote hemel.
In juli 1950 hebben de broers deelgenomen aan een wedstrijd van kleine auto’s in hun land Tsjecho-Slowakije. Frantisek reed in de Oskar Jawa 250 en Mojmira reed de Oskar DKW 350. Totaal namen 29 zelfgemaakte voertuigen deel. Mojmira behaalde toen zelfs een topsnelheid van 85 km, hetgeen hen deed besluiten om dat karretje in serie te gaan maken. Zij verhuisden naar Solnice en begonnen met 6 werknemers en maakten de Oskar 54 met Jawa motor 250 cc.
In 1952 werd de voorkant van de carrosserie verandert van hoog naar laag. (Kunt U zich voorstellen hoe de hobbyisten reageren wanneer ze een karretje met en hoge voorkant zien?)
In 1954 verongelukte Frantisek tijdens een proefrit.
Een jaar later wordt besloten de wielen kleiner te maken 16 inch i.p.v. 19 inch, maakte veel verschil voor wat betreft de wegligging.
Om politieke redenen (hij wilde geen lid worden van de communistische partij) verliet Mojmira in 1954 zijn eigen bedrijf. Het bedrijf ging toch door en groeide. Met behulp van een dynamostarter werd het na 1956 gemakkelijker voor invaliden met de Oskar 54 om te gaan. Een nieuwe versie komt op de markt en krijgt de naam Velorex Oskar 16 en later Velorex 16/250 mee.
Invaliden kregen vanaf dat moment voorrang bij de bestelling van een Velorex; er ontstonden zelfs wachtlijsten.
In 1963 kwam een driewieler met een Cz 175cc motor en een Jawa 350cc op de mark. Beiden met standaard een dynamostarter.
In 1971 werd de productie van driewielers gestopt, waarna in 1972 de vierwieler Velorex 435D in productie werd genomen. Een lang leven was dat product niet beschoren; na 1380 exemplaren hield het op. De allerlaatste gemaakte Velorex 435D had een karosserie van Iaminaat, leek een beetje op de Fiat 500 en was uitgerust met een 350cc Jawa motor.
De opkomst van de Oost-Duitse TRABANT vaagde de Tsjechische Velorex van de markt.
Mojmír Stránský
František Stránský
| Model | Oskar 54 | Velorex 16/175 | Velorex 16/250 | Velorex 16/350 | Velorex 435-0 |
|---|---|---|---|---|---|
| Type Voertuig | Driewieler | Driewieler | Driewieler | Driewieler | Vierwieler |
| Gemaakt door | Velorex productieteam, Hradec Králove |
Velorex productieteam, Hradec Králove |
Velorex productieteam, Hradec Králove |
Velorex productieteam, Hradec Králove |
Velorex productieteam, Hradec Králove |
| Motor |
|
|
|
|
|
| Afmetingen |
|
|
|
|
|
| Gewicht | 205kg | 290kg | 205kg | 310kg | 385kg |
| Snelheid | 30 km/h | 45 km/h | 75 km/h | 85 km/h | 80 km/h |
| Aantal | ±2500 stuks | ±800 stuks | ±2500 stuks | ±12000 stuks | ±1380 stuks |
| Foto |  |
 |
 |
 |
 |
Via deze site kan je een Tsjechisch boek kopen waar alles te vinden is over de Velorexen.: http://www.knihavelorex.cz/ukazky.php